het nationaal tabaksmuseum in Wervik: mijmeringen over pijp en toebak in mijn leven

In het begin van de zomer trek ik altijd enkele dagen de stad uit het land in met vriend Nick, vriendin Tonia en hond Geeza. Er staat dan altijd een bezoekje aan Lissewege op de planning - niet moeilijk want Tonia spendeert daar zowat heel de zomer - maar we zoeken ook altijd nog wat anders uit om eens te exploreren.

Dit jaar liet ik me meevoeren naar het tabaksmuseum in Wervik.

En dat bezoekje leidde tot heel wat nostalgisch gemijmer.

Ooit was ik een notoire rookster. De wekker liep af en ik grabbelde slaapdronken naar mijn tabak om al rokende wakker te kunnen worden en sloot de dag af met het uitdrukken van de laatste peuk in de asbak naast mijn bed. En daartussen zat een eindeloze reeks meestal zelfgerolde sigaretten - Drum en oranje blaadjes waren mijn favoriet. Ik moet toegeven: ik rookte veel....

Ik heb altijd beseft dat ik verslaafd was. Ik kon me niet voorstellen dat ik niet zou roken. Het begon allemaal wat schoorvoetend op mijn 14de maar toen ik in het 3de middelbaar op een school terecht kwam waar de leerlingen mochten roken op de speelplaats was het hek helemaal van de dam . Klinkt raar hé, roken op school....

Op mijn 33ste had ik er schoon genoeg van. Bij mij was het vooral de afhankelijkheid van de sigaret waar ik last van had: ze bepaalde mijn leven meer dan me lief was. Zo ging ik niet graag naar de cinema want daar kon je niet roken, op vergaderingen zat ik al na 20 minuten ongedurig op de pauzes te wachten en als mijn tabak op was ging ik ongeacht de moment van de dag of nacht de deur uit op zoek naar meer. En dat wilde ik niet meer.

Dus stopte ik met roken.

En dat bleek tot mijn grote verbazing - het was mijn eerste en enige poging om te stoppen - zeer eenvoudig.

Ik plande op voorhand wanneer ik zou stoppen - zijnde de eerste dag van mijn zomervakantie - en zorgde dat ik niks rookbaars meer in huis had en ik stopte gewoon.

En dat doe ik al 16 jaar ondertussen....

(Ik wou dat ik dat met te veel eten ook kon eigenlijk .....)

Tegenwoordig weet het kleinste kind dat roken niet goed voor je is.  Maar dat is niet altijd zo geweest.

Dat was snel duidelijk in dit museum. De foto's van rokende kinderen en reclame over de voordelen van roken vertellen over lang vervlogen tijden toen de houding tov roken nog helemaal anders was.

De tijd dat men roken nog echt promootte heb ik niet meegemaakt.

Daar ben ik net te jong voor. Maar ooit deed men dat dus echt.

Hier is dat ondertussen ondenkbaar, maar in sommige delen van de wereld gebeurt dat nog altijd. Hier neemt het aantal rokers af waardoor de winsten die sigarettenfabrikanten maken in het gedrang komen. Dus worden er elders in de wereld nieuwe afzetmarkten gezocht. Erg hé... .

Het museum in Wervik leerde me veel over tabak. 

Zo ontdekte ik dat het product afkomstig is van het Amerikaanse continent waar het door de oorspronkelijke bewoners gebruikt werd tijdens rituelen  . De vredespijp is daar het bekendste voorbeeld van. ( Ik dacht tot aan mijn bezoek aan het museum eigenlijk dat dat een verzinsel was - of op zijn minst een sterk aangedikt verhaal - van stripverhalenauteurs ;) ) .

In onze contreien werd het in eerste instantie verkocht bij de apothekers van toen,  als geneesmiddel . Maar al gauw werd het het genotsmiddel zoals wij het vandaag nog altijd kennen.

In het museum is momenteel een tentoonstelling te zien over tabak tijdens de grote oorlog van 1914-1918. 

Soldaten maakten zelf allumeurs van kogelhulzen. ...

En er staat ook een deel tentoongesteld van de luciferverzameling die een zekere meneer Postma bij elkaar collecteerde. Ik leerde daardoor dat lucifers werden uitgevonden in 1826 door een zekere meneer John Walker. Maar ik betwijfel of ik dat ga onthouden :D .

Ik werd op de tentoonstelling echt van de éne naar de andere herinnering geslingerd. Tabak en tabaksprodukten vergezellen me namelijk al heel mijn leven.

Mijn moeder rookte naar men mij vertelde tot op de dag van mijn geboorte. Toen stopte ze en naast heel af en toe eens een klein sigaartje heb ik ze nooit weten roken.

Mijn vader rookte ooit pijp. Het is dat roken nu écht helemaal niet meer hip is want anders was die pijp samen met de baard al lang terug in het straatbeeld verschenen denk ik....

Later stapte hij over naar roltabak en ondertussen is ook hij al flink wat jaren rookvrij.

Mijn vava had altijd een vieze peuk in zijn mondhoek hangen. Hij haalde niet in naar't schijnt, maar die peuk was er altijd. Hij kon ook kringetjes blazen van rook.

Aan vader's zijde ken ik mijn grootvader niet echt goed: hij overleed toen ik nog klein was aan de gevolgen van roken: longkanker was de boosdoener...

Ook te zien in het museum: snuiftabaksdozen. Geen idee of dat vandaag  nog ergens te verkrijgen is, maar toen ik kind was mocht ik zelf wel eens een snuifje nemen. In mijn herinnering kwam ook dat van de vava, maar mijn vader corrigeerde onlangs deze herinnering: het was niet de vava maar mijn vader zelf die wel eens een snuifje nam. Ik kan me nog exact de geur en textuur van die snuiftabak voor de geest halen. Kennen jullie dat eigenlijk?

Bovenstaande foto bracht me dan weer terug bij een verhaal van 1 van mijn favoriete schrijvers: Felix Timmermans. Ik heb een verhalenboek  van hem (pijp en toebak) waarin hij vertelt over de pijprokers van de Lierse maatschappij "hoe langer, hoe liever". Pijprokers hielden toen wedstrijden waarin het de bedoeling was om zo lang mogelijk de pijp brandende te houden.  En dat was een serieuze zaak: er moest geoefend worden, er bestonden verenigingen met reglementen voor en ze hadden zelfs een vast clublokaal!

Bon, ik zwalp een beetje van de éne herinnering naar het andere verhaal merk ik. Dat had ik ook toen ik in het museum rondliep. Tabak was vroeger dan ook onlosmakelijk verbonden met het dagelijkse leven in onze samenleving.... . Ondertussen is het verdrongen tot een randverschijnsel en heeft het zijn status van weleer verloren. Gelukkig!

Het museum sluit tussen de middag en we dachten dat we alles wel gezien zouden hebben voor 12 uur. Maar daar slaagden we niet in. Ik had me niet gerealiseerd hoeveel er te vertellen en te tonen valt over tabak.

Wil je er ook eens een kijkje gaan nemen? Op deze website vind je alle info...

Meer blogposts over musea via deze tag ...