Times they are changing deel 1 ...

Ik ' vierde ' zopas het 20ste jaar dat ik bij dezelfde werkgever (met zowat dezelfde opdracht) in de welzijnssector werk. Al is dezelfde werkgever wat relatief want doorheen de jaren is die wel wat veranderd door de verschillende van bovenuit opgelegde fusies die we achter de rug hebben.
Het is voor mij een beetje een verjaardag in mineur geworden toen ik een paar dagen geleden de boodschap kreeg dat de inhoud van mijn job met 1 pennentrek na 1 gesprek tussen mij en mijn nieuwe directie weggesneden werd. 'De werking is nuttig maar hoort niet thuis in onze organisatie' was het verdict.... Na 20 jaar... Ik zal mijn werk niet verliezen ( gelukkig, want ik woon alleen en sta helemaal alleen in voor mijn eigen onderhoud )  maar mijn opdracht zal een nieuwe invulling krijgen.
Een serieuze opdoffer stel ik vast. Ik balanceerde een flinke tijd op het randje van een burnout en was uiteindelijk zelfs over het randje gesukkeld geraakt met een moeilijke periode als gevolg. Maar ik vond na het verhogen van de dosis antidepressiva, een begeleiding bij de huisarts, een maand thuiszitten, een cursus mindfulness en een nieuwe werkplek in een voor mij nieuwe omgeving met nieuwe mensen rondom me een nieuwe drive en goesting en was er met veel plezier terug zwaar ingevlogen.
Maar dat is in 1 klap weer weggeveegd: ik sta weer misselijk van ellende op, heb weer een paar uur nodig om me terug mens te voelen en vraag me af waar ik weer de motivatie zal vinden om er enthousiast tegenaan te gaan.... En weer (Dat gebeurt zoooooooo vaak! De hoeveelheid werk die ik in die jaren heb verzet waar uiteindelijk niks mee gebeurde omdat het verderop in de organisatie bleef steken is écht onwaarschijnlijk groot!) verdwijnt veel waaraan ik de laatste tijd zo enthousiast gewerkt heb in het niets zonder te zijn gebruikt.

Die 20 jaar en die voor mij pijnlijke ( wat had ik gehoopt dat ik dat niet zo zou voelen! Miljaar toch... Soms zou ik wat onverschilliger willen kunnen zijn ) pennenstreek hebben me doen besluiten om voor mezelf wat inzichten op een rijtje te zetten mbt het werken in de welzijnssector. Door 20 jaar op dezelfde plek te werken zie ik namelijk een aantal evoluties waar ik bedenkingen bij heb. En ik vind ze de moeite om te delen omdat ik ervan overtuigd ben dat ze zich niet alleen in mijn werksetting voordoen, maar een algemene evolutie in de samenleving zijn.
Uiteraard doe ik dat anoniem en zonder details te geven over mijn werkgever: ik heb mijn job echt nodig namelijk...


Van 'vanop de straat' naar 'top-down', van 'expertise' naar 'de politieke agenda'
Toen ik startte, bestond de organisatie waar ik voor werkte uit een kleine vzw op wijkniveau waarin we als personeelsleden allemaal samen in team vanuit de signalen en behoeften van ons doelpubliek zochten naar manieren om antwoorden te bieden op problemen die zich voordeden binnen ons werkthema. Zo was de werking ook ooit ontstaan: mensen zagen een nood, werkten een antwoord uit en gingen op zoek naar de nodige middelen om het uit te voeren. Omdat we met onze voeten tussen de mensen stonden waar we rond werkten wisten we ook heel goed wat zij nodig hadden.  Er was 1 coördinator en voor de rest hadden we allemaal gelijkwaardige posities. We bedachten allerlei projecten en initiatieven, probeerden of ze werkten, schaafden bij waar nodig en zette zo stappen vooruit. De overheid subsidieerde ons en verwachtte van ons - uiteraard - verantwoording voor de aan ons bestede middelen.

Nu bepaalt de top van de organisatie wat we moeten doen. Er is doorheen de verschillende regeringen een schaalvergroting gekomen met daarbovenop een uitgebreide hiërarchische structuur. Ik heb amper zicht op wat collega's doen, ken ze zelfs niet allemaal en er is bijzonder weinig ruimte om mijn inbreng te geven. Wat de doelgroep nodig heeft is van ondergeschikt belang aan de eisen van de politiek, gecombineerd met de publieke opinie. Noden die zeer urgent zijn maar waar geen stemmen mee te halen vallen blijven onbeantwoord. Ruimte om snel in te gaan op dingen die zich voordoen is er niet: er moet een planning uitgevoerd worden en de hele hiërarchie + het beleid moet overal zijn zeg over hebben, er is geen ruimte voor flexibel initiatief vanuit de basis van de organisatie ...
We krijgen nog steeds middelen van de overheid. Maar niet om uit te voeren wat wij als professionals en experten vanuit onze kennis  nodig achten, wel om het beleid uit te voeren dat diezelfde overheid met een veel beperktere kennis van zaken en een andere gepolitiseerde agenda ons oplegt. En elke nieuwe minister wil weer zijn eigen accenten leggen...
Vandaag ontstaan nieuwe initiatieven in de welzijnssector nog maar zelden vanuit de basis van de samenleving, maar worden ze in opdracht van de politiek opgericht. Dat hoeft trouwens niet altijd problematisch te zijn. Maar de insteek is wel veel beperkter en er blijft veel meer liggen.


Inhoud of carriéreplanning
Als er iets is wat ik niet heb, dan is het ambitie om hogerop te geraken en ' het te maken ' naar de algemeen geldende normen. Ik wil met inhoud bezig zijn, geloven in wat ik doe en postjes najagen is aan mij niet besteed. Ik ben mijn loopbaan ooit in een andere organisatie gestart als coördinator. Maar ik werd daar niet gelukkig van. Van inhoudelijk werken wel.

Ik heb ondertussen wel wat ervaring met mensen die wel hogerop klimmen. Niet alleen bij mijn werkgever, maar ook op andere plaatsen kom ik mensen tegen die carrière (willen) maken.
En ik ben daardoor nog minder dan ik al was een bewonderaar van gezag geworden...
'Gezag moet je verdienen'. Dat is een waarheid die ik ondertussen uit ondervinding kan onderschrijven.
Nog los van het feit dat hiërarchieën in organisaties vaak onnodig groot en log zijn, stel ik vast dat de functies in die hiërarchie opvallend vaak ingevuld worden door mensen die niet beschikken over de juiste competenties om dat goed te doen.
Ze worden overmatig vaak ingevuld door mensen die de juiste competenties hebben om zich naar boven te werken: netwerken, eigen profilering, elleboogwerk, het naar de mond praten van het beleid ... . Maar dat gaat ten koste van inhoud, kwaliteit en van het welzijn van andere personeelsleden.

Als je carrière wil maken, kan je beter niet tegen de kar van het beleid rijden bijvoorbeeld. Ik heb nogal wat leidinggevenden uit mijn sector naar kabinetten van ministers zien vertrekken en telkens als dat gebeurde vielen de puzzelstukjes voor mij in elkaar. Het verklaarde beleidskeuzes binnen de organisatie die ik eerder onbegrijpelijk vond in kader van onze doelstellingen.
Tot een korte tijd geleden was mijn werkgever een op papier onafhankelijke vzw waarvan de directie graag verkondigde dat dat ons de nodige autonomie gaf in onze werking. Maar als personeelslid aan de basis van de organisatie ervaarde ik dat anders. Ik werkte namelijk voor een werkgever die vond te moeten anticiperen op wat het beleid van ons zou kunnen verwachten en die niet in de eerste plaats vertrok vanuit de noden van de doelgroep. De evidente reflex van mij en veel van mijn collega's om te vertrekken vanuit noden bij onze doelgroep was zo afwezig bij sommige leidinggevenden dat ik tot mijn afgrijzen ooit de oprecht geïnteresseerde vraag kreeg op vraag van welke belangrijke maatschappelijke geleding een bepaald project werd uitgevoerd. De noden van de doelgroep waren bij die leidinggevende persoon zo ver uit de aandacht verdwenen dat ze dat uit zichzelf zelfs niet meer als oorsprong van het project kon zien... . Als je bezig bent met de inhoud van je werk is dat een zeer rare vaststelling. Als je doel carrière maken is, wordt dat ineens veel logischer. Dan zijn belangrijke maatschappelijke geledingen belangrijker dan doelen behalen waar de doelgroep mee gediend is.

Een ander gevolg van carrièrejagen is dat zulke leidinggevenden personeelsleden wel eens als bedreigend want sterker, of oninteressant want geen eer mee te behalen, of als nuttig want pluimen om op eigen hoed te kunnen steken of als gevaarlijk want te mondig en kritisch beschouwen . Een context waarbinnen het voor de betrokken personeelsleden heel moeilijk functioneren is, voor hen met alle gevolgen vandien.

Dat het ook anders kan heb ik gelukkig ook mogen ondervinden. Al is/was dat een zeldzaamheid, de leidinggevenden die én de compententies hebben om hun personeel te enthousiasmeren, stimuleren, motiveren, waarderen, ondersteunen en het mandaat geven om hun werk ten volle uit te voeren én die de competentie hebben om het doel van de werking voorop te stellen en daarbij over de nodige vaardigheden beschikken om de politieke agenda van beleidsvoerders ondergeschikt te krijgen aan de echte noden van de mensen in de straat. Maar ze zijn er gelukkig wel...


Kwaliteit versus cijfertjes
Door de jaren heen is er een steeds grotere roep gekomen naar cijfers en cijfermatige efficiëntie. Die roep is zo groot geworden dat er nauwelijks nog gekeken wordt naar de effectiviteit en de kwaliteit van het behaalde resultaat. Regelmatig krijg ik vanuit de organisatie de vraag naar het aantal mensen dat ik bereikt heb. Ik krijg zo goed als nooit de vraag wat ik vervolgens inhoudelijk met de mensen heb gedaan.... . Daar is bijzonder weinig interesse voor.
Er wordt gevraagd naar meetbare resultaten, maar niet naar kwalitatieve resultaten. Mensen krijgen streefcijfers opgelegd en in geval van individuele contacten maxima in tijdsbesteding per gesprek. Collega's worden geconfronteerd met probleemsituaties en noden waar geen tijd voor is of geen mandaat om er iets mee te kunnen doen. En ze proberen in de mate van het mogelijke te doen wat ze kunnen om én de cijferkens te halen, én zo goed als mogelijk kwalitatief te werken. Er werken namelijk zeer veel zeer geëngageerde mensen in de welzijnssector.... Maar dat is niet evident en veel mensen sneuvelen onderweg....

Soit, ik zou er nog een heel stuk aan kunnen breien, maar ik geloof dat het wel genoeg is voorlopig :). Misschien komt er wel eens een volgend deel maar nu is het tijd voor iets anders :  het bijeensprokkelen van fijne dingen zodat ik er hopelijk maandag weer wat minder misselijk en met wat meer moed weer tegenaan kan.
Maar ik vraag me af of deze dingen herkenbaar zijn bij jullie? Feedback is zeer welkom!