Antwerpen: een hoop nostalgie nav "Familiegeluk" in het Red Star Line museum

Ik geraakte nog net op het nippertje op de tijdelijke tentoonstelling "familiegeluk" in het Red Star museum en daar ben ik blij om want ik wilde ze écht graag zien. Wil je ze zelf ook nog bezoeken, dan ben je er aan voor de moeite want ze is al voorbij. Ge zult het met mijn verslagje en bijbehorende nostalgische verhalen moeten doen.

Dat nostalgische komt omdat ik een band heb met het thema van deze tentoonstelling. Dat zal je verderop wel lezen. Maar eerst over de tentoonstelling zelf: aan de hand van de geschiedenis van drie Chinese families in Antwerpen, vertelt de tentoonstelling over de komst van de eerste Chinezen en het ontstaan van de Chinese restaurantcultuur in onze contreien. 

Via verschillende videogesprekken met betrokkenen uit drie verschillende Chinese families krijg je een kijk op het ontstaan van de Chinese restaurants. Ik leerde uit die gesprekken dat deze mensen zeer zeer zeer hard werkten. Ze bleken zelfs zelf hun sojascheuten (voor de Nederlanders: dat is taugé, geen idee waarom dat bij ons in België sojascheuten heet) te kweken!  En 1 van de koks vertelde dat hij toen 250 kilo aardappelen per week met de hand schilde en tot frieten sneed. 

In den beginne was de Chinese keuken hier natuurlijk niet erg gekend en het populairste gerecht bleek dan ook gebraden kip met curry en frieten te zijn. Daar is niet veel Chinees aan. Probeer maar eens in Nederland bij "de Chinees" currysaus te bestellen, die weten niet waar je het over hebt. Net zoals in onze Chinese restaurants in tegenstelling tot in Nederland pindasaus echt niet op de kaart staat.

Allemaal het resultaat van vindingrijke Chinese koks die gerechten ontwierpen die gebaseerd waren op de Chinese keuken maar aangepast aan de smaak van de plaatselijke bevolking hier.

Ik vond het tof om de verschillende getuigen te horen vertellen over hun leven. Er waren ook foto's te zien van verschillende families en van Chinese restaurants en wat kunst van Chinese kunstenaars.

Een kleine en fijne tentoonstelling, maar toch bleef ik wat op mijn honger zitten. Ik denk dat er over de Chinese gemeenschap in Antwerpen echt wel wat meer te vertellen valt dan alleen het verhaal van die paar Chinese restaurants en de families er achter. Ik miste bijvoorbeeld alles over de Sun Wah, en de Chinese restaurants in de Van Wezenbekestraat, toch een heel ander gegeven dan wat we over heel het land als Chinese restaurants kennen. En over naar waar deze gemeenschap vandaag de dag naar geëvolueerd is en over de Chinese poort ... . Maar het was wel een mooie kennismaking met de wereld achter de toonbank van de Chinese restaurants zoals we ze al decennia lang kennen.

De reden waarom ik deze tentoonstelling graag wilde zien, is omdat ik vlak na mijn afstuderen lang geleden ook een tijdje in een Chinees restaurant gewerkt heb, 2 huizen verder dan het restaurant "China West" waarover op deze tentoonstelling verteld werd. En ik heb dat bijzonder graag gedaan.

Ik heb gestudeerd voor sociaal werk en toen ik afstudeerde was het als schoolverlater quasi onmogelijk om een job te vinden in de sociale sector. Het was namelijk de tijd van de 'nepstatuten', door de overheid gesubsidieerde jobs in vooral de sociale sector die moesten dienen om langdurig werklozen aan het werk te krijgen. Helaas voor mij en vele klasgenoten leidden ze juist naar langdurige werkloosheid want het was in die tijd zere moeilijk om een job te vinden in de sociale sector die geen nepstatuut was en om in aanmerking te komen voor die nepstatuten moest je meestal 2 jaar uitkeringsgerechtigd werkloos zijn. Als schoolverlater was ik de eerste (ik meen me te herinneren) 10 maanden niet uitkeringsgerechtigd en daarna moest ik nog eens 2 jaar wachten. Toen die tijd voorbij was kon ik eindelijk beginnen in de sector waar ik voor gestudeerd had en ik ben blij dat die ondingen die de nepstatuten waren afgeschaft zijn. 

Ondertussen woonde ik wel al in mijn uppie en moest ik zien rond te komen, dus werkte ik een tijdje in de horeca. Ik heb op verschillende plekken gewerkt, waaronder dus ook een Chinees restaurant.

Het was een leeftijdgenote van me die helaas al vele jaren geleden overleden is die me vroeg of ik zin had om dat baantje met haar te delen. Zij deed dat 6 dagen per week en omdat ze ook nog studeerde was dat wat veel voor haar.  

Ik kwam terecht in een wat speciaal Chinees restaurant, helemaal anders georganiseerd als China West een paar deuren verderop. Het restaurant waar ik werkte werd opengehouden door een medewerker van de Chinese overheid. Om de zoveel jaren werd die terug naar China geroepen en kwam er een andere in de plaats. Ik heb geen idee wat de echte opdracht was van deze restauranthouder, maar restaurant houden was het zeker niet. Ik had zelf bijzonder weinig te maken met hem, want hij had een Belgische man in dienst die de zaal moest regelen en die van zijn inkomen vervolgens ook extra medewerkers, ik bijvoorbeeld , moest in dienst nemen. Af en toe verscheen hij even achter de toog en verdween dan weer. 

Ook al was het restaurant wellicht een dekmantel voor andere zaken, het was wel een zeer goed restaurant met ook een keure aan écht Chinese gerechten op de menukaart. 

De reden waarom ik er graag werkte, was omdat het cliënteel er zeer gevarieerd was en uit groepen kwam waar ik in mijn dagelijkse leven weinig mee in contact kwam. Er kwamen geregeld zakendelegaties eten uit China die hier op werkbezoek kwamen bij oa Belltelefoon en Electrabel. Dan deed de man die de zaal moest runnen altijd heel gewichtig want dat waren 'sjieke mensen'. 

Achter de hoek was 'de cinema' en er waren ook mensen die voor of na een voorstelling een hapje kwamen eten. Het restaurant lag niet ver van de diamantwijk en ook de vaak uit Afrikaanse landen afkomstige zakenreizigers kwamen regelmatig eten in het restaurant. Omdat het restaurant ook een prachtige oude ronde danszaal achteraan had waar mensen wat discreter konden gaan zitten eten zonder dat anderen ze zagen zitten, zaten er ook regelmatig grote gezinnen joods orthodoxe mensen.
Dan waren er ook nog de matrozen die even in Antwerpen aangemeerd lagen en die altijd grote fooien gaven, en de oudere mensen uit de buurt die zichzelf om de zoveel tijd trakteerden op een portie ribbekes met curry of  het koppel met hondje die ook eten bestelden voor de hond, of de man met Japanse roots die in Chicago woonde maar regelmatig n Antwerpen moest zijn en dan altijd hetzelfde stoofpotje bestelde.

In de keuken ben ik nooit geweest. Ik kon er enkel een glimp van opvangen als het doorgeefluik open ging. Ook met de kok had ik maar beperkt contact want die kwam de keuken niet uit en sprak geen gemeenschappelijke contactttaal met mij. Toch had hij me graag wat hij uitte door af en toe een speciaal voor mij zeer gevulde loempia te maken. Die arme man werkte zo vaak dat hij zelden daglicht zag volgens mij... .

De zaalverantwoordelijke was een soort man die ik in mijn eigen leefwereld niet tegenkwam: zeer racistisch helaas, dus daar hadden we wel eens discussies over. Hij stelde me dan wel weer gerust als er homo's kwamen eten want 'die doen niks" zei hij dan. Dat vond ik raar en grappig van hem want ik had meer dan genoeg contact met mannen die de herenliefde toegedaan waren en begreep helemaal niet waarom hij het nodig vond daar iets over te zeggen. Geregeld verdween hij voor een tijdje naar een café achter de hoek waar hij dan wat pinten ging drinken. Dat hij daar nog altijd een probleem mee heeft, is me heel duidelijk want hij is ondertussen op leeftijd en werkt niet meer, maar af en toe kom ik hem tegen in de stad en dan is hij meestal zwaar beschonken.  Naast China West was er nog een Chinees restaurant in die straat en die moest ik van hem allebei af en toe gaan observeren om te zien of ze meer of minder klanten hadden dan wij.

Yingda Dong

Toen ik uiteindelijk een andere job vond, gaf ik mijn baantje door aan een vriendin die er ook nog wat jaren heeft gewerkt. Het restaurant in kwestie bestaat ondertussen niet meer en ik mis hun goede keuken eigenlijk nog altijd want ik heb nog geen Chinees restaurant gevonden dat ik even goed vind. 

Maar dit soort van Chinese restaurants is helaas in het algemeen in aantal aan het verminderen en dat vind ik jammer. Tegenwoordig zijn er restaurants met Aziatische keukens in alle soorten te vinden, en daar heb ik er ook al een flink aantal zeer lekkere van bezocht. Maar ook die ouderwetse Chinees met zijn loempia met curry, zijn nasi goreng met kip en zijn kippenstukjes in zoetzure saus heeft wat mij betreft nog een plek in het culinair aanbod in onze contreien.

Ik heb er gelukkig nog zo eentje bij mij in de buurt waar ik als mijn lief langs komt wel eens eten ga halen. Omwille van de geur die er hangt - en ik kan helemaal niet verklaren wat het verband is - moet ik dan altijd denken aan de kerstdagen bij mijn moemoe en vava. Raar hé.

En ook mijn mama heeft nog haar favoriet ouderwets chinees restaurant waar we na het bezoek aan de tentoonstelling oa een (huisgemaakte!) loempia met warme curry zijn gaan eten. Want daar hadden we na al die verhalen zeer veel zin in gekregen.

Sarah Zu Zeebroek

Zo, dat was weer een blogartikel vol nostalgie. Ik hoop dat jullie het fijn vonden om even terug te reizen in de tijd en je te laten meenemen naar toen ik werkte in een wat mysterieus maar goed Chinees restaurant.

Meer blogartikelen over Antwerpen via deze tag, over nostalgie via deze tag en over restaurants via deze tag ... . 

Eerder artikel over het restaurant waar ik werkte ... .